Türkmenistan, 1991 yılında SSCB dağıldığında bağımsız olan Orta Asya devletlerinden biridir.
__________________________________________________________________________________________
Başkent: Aşkabat
Para Birimi: Manat
Yüzölçümü: 488.100 km²
Saat Farkı: + 5
Komşuları: Afganistan, İran, Kazakistan, Özbekistan.
__________________________________________________________________________________________
Türkmenistan Diplomatik Birimler
Ankara Büyükelçiliği
Koza Sokak No:28, Çankaya, Ankara
Telefon: 441 71 22-23-24
Faks: 441 71 25
Çalışma Saatleri: Pazartesi-Cuma: 09.00–18.00
İstanbul Başkonsolosluğu
Gazi Evrenos Cad. Baharistan Sok. No:13, Yeşilköy, İstanbul
Telefon: (212) 662 02 21-23
Faks: (212) 662 02 24
Çalışma Saatleri: Pazartesi-Cuma: 09.00–18.00
İzmir Fahri Konsolosluğu
Cumhuriyet Bulvarı No.77 İzmir
Telefon: (0232) 425 90 10
Faks: (0232) 425 90 19
Yiyecek ve İçecek
Turkmen yemekleri, Orta Asya'nın geri kalanı ile çok benzer. Aşkabat'ta herne kadar menüleri kısıtlı da olsa birçok batı tarzı ve kaliteli restoran bulunur. Genelde, otellerde Rus mutfağının etkisi görülür: Borcht (Lahana çorbası), Antrikot, ızgara köfte, Biftek Stroganof'a benzeyen Strogan. Ukrayna kaynaklı Pirmeni, Ravioli'ye benzer sebze ve et yemeğidir ve bazen sebze çorbası ile birlikte servis edilir.
Ulusal Spesiyaller
- Plov (Geniş bir tavada pirinç, doğranmış sarı şalgam ve koyun etinin birarada pişirilmesi şeklinde yapılır - günlük menünün en önemli parçasıdır.)
- Shashlyk (Şişe takılan ve kömür ateşinde pişirilen koyun eti, ince doğranmış soğan ve mayasız ekmek Lipioshka birlikte servis edilir). Restoranlarda ve sokaklarda satılır.
- Mantı
- Shorpa (Etli sebze çorbası)
- Kavurma
Ulusal İçecekler:
- Yeşil çay çok popülerdir ve hemen her yerde bulunur.
- Bira, şarap, votka, brendi ve şampanya bütün restoranlarda yer alır.
- Kefir
Gece Hayatı
Aşkabat'ta Rus ve Avrupa oyunlarının oynandığı bir opera ve bale salonu ile tiyatro sahnesi vardır. Birkaç restoranda, dans da mevcuttur.
Alışveriş
Buhara halısının alınabileceği en iyi yer Pazar pazarıdır. Türkmen elişleri, gümüş işleri ve koyun derisi Türkmen şapkalarının satıldığı mağazalar da bulunur. Aşkabat'taki ana pazardan ise gıda ve antika alınabilir.
Alışveriş Saatleri
Pazartesi-Cuma günleri arası 09:00-18:00 saatleri arasındadır. Pazarlar ise gün batana kadar açık kalır.
Türkmenistan’da sert bir kara iklimi hakimdir. Sıcaklık gün ve sene içinde büyük farklılıklar gösterir. Yazın nadir olarak 35° C’nin altına düşen sıcaklık, Karakum Çölünde gölgede 50° C’ye kadar yükselir. Kışın ise sıcaklık bazı bölgelerde -33° C’ye kadar düşer. Türkmenistan çok az yağış alır. Mevsim dönemlerinde ülke İran ve Afganistan yönünden esen kum fırtınalarına sahne olur.
Türkmenistan topraklarının beşte dördünü Karakum Çölü kaplar. Güneyinde yer alan Kugitang ve Kopet dağları, Pamir, Altay sıradağlarının kollarıdır. Kopet Dağları İran’la olan tabii sınırı da çizer. Ülkenin kuzey doğusunda Küçük (772 m), Büyük Balkan (1880 m) ve Krasnovods (308 m) yaylaları, bulunur. Kugitang Dağlarının en yüksek noktası 3319 metredir.
Ülke akarsu yönünden fakirdir. Belli başlı akarsuları Hazar Denizine dökülen Atrek, Karakum Çölünde kaybolan Tecen ile Murgap ve ülkenin kuzey doğusundan bir bölümü geçen Amu Derya’dır.
Dünyanın en büyük gölü olan Hazar Denizinin bir bölümü Türkmenistan sınırları içinde kalır.
Altıncı yüzyıldan itibaren Göktürklerin idaresinde toplanan, daha sonra Göktürklere isyan eden Türkmenler birçok savaşta mağlup olunca Çin taraflarına göç ettiler. Bir müddet sonra yurtlarına döndüler. Uygurlara yardım ederek Göktürklerin yıkılmasını sağladılar. Türkmenler, Uygur Devletinin dayandığı başlıca boylardan biri oldu. Fakat zaman zaman Uygurlara karşı da isyan etmekten geri durmadılar. Uygurların yıkılmasından sonra batıya göç ederek Sir Derya (Seyhun) kıyılarına ve onun kuzeyindeki bozkırlara yerleştiler.
Türkmenler onuncu asırdan itibaren göçebe hayatı yanında yerleşik bir hayat sürmeye de başladılar. Bu asrın başlarında Oğuzlar, Maveraünnehr çevresine yerleşip Yabgu denilen hükümdarların idare ettiği bir devlet kurdular. Türkmenlerin bu sırada başkenti Sir Derya kıyısındaki Yeni Kent idi.
Türkmenlerin birçoğu 10. yüzyıl sonunda Selçuklular devrinde yerleşik hayata geçtiler. On birinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren akın akın İran, Irak,Anadolu ve Suriye’ye doğru yayıldılar. On yedinci yüzyılın ortalarına kadar daha rahat ve müstakil bir hayat yaşadılar. Fakat 1639 ve 1700 yıllarında, özellikle Kazaklara indirdikleri darbeyle Orta Asya’nın Rus istilasına açılmasına sebep olan Moğol asıllı Kalmukların hücumlarına uğradılar.
18. yüzyıl boyunca İran tarafından baskı altında tutulan ülke, Türkmenler Ruslarla çekişmeye başladılar. Yirminci yüzyıl başlarında diğer Türk memleketlerinde olduğu gibi Türkmenistan’da da fikri ve siyasi bir uyanış başladı. 1916’da Rus yönetimine karşı başlayan ayaklanmaya Türkmenler etkili bir şekilde katıldılar.
1917 Rus Devrimini takip eden iç savaşta, savaşı kazanan bolşevikler, bütün Türk illerindeki kurtuluş hareketlerini önledikten sonra Türkmenistan’daki milli ayaklanmayı da bastırdılar.
1924’e kadar Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ismiyle anılan Türkistan, 1924’te yapılan idari değişiklikle Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 Cumhuriyetten biri haline geldi.
Yüzyılın sonunda Sovyetler Birliğinde başlayan reformlar, Türkmenistan’da da köklü değişikliklere sebep oldu. Ülke yeni bir siyasi ve ekonomik döneme girdi. Türkmenistan, 991’de bağımsızlığını ilan etti ve Bağımsız Devletler Topluluğuna katıldı. Bugün gelişen ekonomisi ve genç nüfusu ile Orta Asya’nın en güçlü ülkelerinden biridir.
Aşgabat
Aşkabat, Türkmenistan'ın başkenti ve en büyük şehridir. İran sınırı yakınında, Kopet Dağları'nın eteğinde, Karakum Çölü'nde bir vahada bulunur.
Aşgabad bir başkent olarak çeşitli yönetim binalarıyla bezenmiştir. Bunlar özellikle kentin en önemli caddesi olan Türkmenbaşı Caddesi'nde toplanmıştır. Kent bir liman ve uluslararası bir havaalanına sahiptir, ayrıca önemli bir endüstri merkezidir. Özellikle Makina, Elektroteknik, Tekstil ve Gıda endüstrileri yoğunluktadır. Şehirde bir kültür merkezi, üniversite, çeşitli yüksekokullar, tiyatro, müzeler ve bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır. Aşgabat'ta birçok türk-türkmen okulları da eğitim-öğretim faaliyetleri göstermektedir.
1948 yılındaki 7,3 büyüklüğündeki deprem sonucunda eski şehir merkezi tamamen yok olmuştur. Bu nedenle diğer Orta Asya şehirlerinde tipik olan doğu tarzı eski şehir yoktur. Aşgabat şehir merkezi depreme dayanıklı modern çelik-beton ve cam binalarla donatılmıştır.
Aşgabat'ta şehir yaşamının genel görüntüsü, ülkenin eski diktatörü Niyazov'un kült haline getirilmiş kişiliğiyle doludur. Kentin en yüksek binası, 'Tarafsızlık Kuşağı' diktatörün altından heykeliyle taçlandırılmıştır.
Sanat Müzesi, Ülke Müzesi, Tarih Müzesi ve botanik bahçesi bazı görülmeye değer yerlerdendir. Aşgabat ayrıca ülkenin el sanatları merkezi durumunda ve özellikle de el dokuması halılarıyla meşhurdur.