Libya Akdeniz kıyısında, Kuzey Afrika ülkesidir.

Ülkenin adı olan 'Libya', eski Mısırlılar'ın Nil'in batısında yaşayan Berberiler için kullandıkları Lebu sözcüğünden gelmektedir. Sözcük eski Yunanca'ya 'Libya' olarak geçmiştir.
__________________________________________________________________________________________

Başkent: Trablus

Para Birimi: Libya Dinarı

Yüzölçümü: 1.759.540 km²

Saat Farkı: + 2

Komşuları: Cezayir, Çad, Mısır, Nijer, Sudan, Tunus.
__________________________________________________________________________________________

Libya Diplomatik Birimler

Ankara Büyükelçiliği

Cinnah Cad. No: 60, 06690 Çankaya, Ankara
Telefon: 438 11 10 – 14
Faks: 440 38 62

Çalışma Saatleri: 09:00 – 15:0
       
İstanbul Başkonsolosluğu

İnönü Cad., Miralay Şefik Bey Sok., No:3, Gümüşsuyu, İstanbul
Telefon: (212) 251 81 00
Faks: (212) 252 55 15

Çalışma Saatleri: 08.30 – 15.00

Yiyecek - İçecek
Libya mutfağı Arap ve Akdeniz mutfağının bir karışımıdır, İtalyan etkisi güçlü bir şekilde hissedilir. Otel restoranları, uluslararası yemekler de servis ederler. Tarblus'un deniz ürünleri özellikle lezzetlidir. Çoğu restoranda masaya servis uygulanır. Çatal ve bıçak bulunsa da yemek, geleneksel olarak sadece sağ elle yenir. Çoğu restoranda yemekler tezgahta durur ve çorba, salata, et veya balık yemeği, sebze ile çay veya kahveden oluşur.

Bilinmesi Gerekenler: Alkollü içecekler, yasaktır.

Ulusal Spesiyaller
- Kuskus
- Makarna
- Ruuz (Çeşitli baharatlar, sebze ve et yapılan pilav)
- Sharba Libiya (Baharatlı kuzu ve domates çorbası)
- Bazin (Arpa, tuz ve sudan yapılan hamur)
- Hurma, portakal, kayısı, incir ve zeytin

Ulusal İçecekler:
- Libya'da çay kalın ve küçük cam bir bardakla ve yanında nane veya fındıkla servis edilir.

Bahşiş: Otel ve restoran faturalarına genelde % 10-20 oranında ilave edilir.

Gece Hayatı
Şehir ve kasabalarda, geleneksel dans ve müziğin yer aldığı açıkhava festivalleri ve kutlamalar düzenlenir. Kahvehaneler ve çay salonları gece geç saatlere kadar açıktır. Büyük kentlerde, bazıları yabancı filmler oynatan sinemalar mevcuttur. Tiyatro, gece klübü ve bar yoktur.

Alışveriş
Kasabalarda, dokumacıların, bakı, altın ve gümüş zanaatlarının ve deri üreticilerinin atelyeleri olan pazarlar vardır. Sokak satıcıları baharatlar, metal kakma ve diğer mücevherleri satarlar. Diğer yerel elişleri arasında Ghamades terlikleri, Gharain çömlekleri, palmiye yapraklarından yapılma tepsiler ve sepetler, deri çanta ve kemerler bulunur.

Alışveriş Saatleri
Cumartesi-Perşembe günleri arası 08:00-13:30 ve 16:00-20:00, Cuma günleri ise 09:00-12:00 saatleri arasındadır.

Libya iklimi yükseklik ve denize yakınlık bakımından çeşitlilik arz eder. Fakat genel olarak ülke, çöl ikliminin tesiri altındadır. Yazları oldukça sıcak ve kurak, kışları çoğunlukla ılık ve az yağışlı geçer. Bu yağışlar, birkaç haftayı bulmaz. Bahar aylarında güneyden esen Ghibli rüzgarı, Sahranın kavurucu sıcaklığını kuzeye doğru taşır.

Kıyı bölgelerde Akdeniz iklimi ve kıyıya yakın ve paralel uzanan yaylalarda yüksek ova iklimi hüküm sürer. Libya’da genel olarak yıllık sıcaklık ortalaması kışın 15°C ve yazın 38°C civarındadır. Bugüne kadar en fazla (rekor seviyede) sıcaklık, 1922 yılında Aziziye bölgesinde 58°C olmuştur. Yıllık yağış ortalaması Trablus’ta 400 mm, Sirenaik’de 500 mm’dir.

Kuzey yükseltiler, çoğunlukla üzüm bağları ve meyve bahçeleri ile kaplı iken, güney bölgelerde koruluklar bodur çalılar ve otlara rastlanır. Daha güneyde ise bu bitki örtüsü de bulunmaz ve kavurucu sıcaklığın getirdiği yarı yarıya çatlamış çöl toprakları mevcuttur. Trablus bölgesi, tarım ürünleri bakımından en fazla verimin alındığı vahalara sahiptir. Kıyı ile Nefusa Dağı arasında yer alan Gefera Ovası umumiyetle ağaçlık bölge olup, verimli topraklara sahiptir. Çöllerin bol olduğu Fizan bölgesinde ise yer yer görülen vahalar sadece hurma ağacı yetiştirilmesine imkan verir.

Yüzölçümü 1.759.540 km2ye ulaşmaktadır. Toprak bakımından Afrika’nın dördüncü büyük ülkesidir. Bu geniş toprakların hemen hemen % 95’i çöl veya kurak arazidir. Kuzeyde Akdeniz ve güneyde Ekvator Afrikası arasında bir kum denizine benzeyen Büyük Sahra Çölünün, yaklaşık 1300 km uzunluğundaki büyük bir bölümü, Libya topraklarının tamamına yakın kısmını meydana getirir.

Libya’nın, Tunus ve Mısır arasında bulunan Akdeniz kıyılarının uzunluğu, yaklaşık 1912 km’dir. Kıyıdan itibaren gittikçe yükselen Libya toprakları, umumiyetle yüksek yayla görünümünde olup, başlıca üç büyük bölgeye ayrılır; Bunlar Fizan, Trablus ve Sirenaik bölgeleridir.

Akdenize bir kavis şeklinde girmiş olan Sirenaik bölgesi, düz girintisiz çıkıntısız olan kıyılardan itibaren yükselmeye başlar. Kıyıya paralel uzanan Yeşil Dağı (Cebel-ül-Ahdar) buradaki mevcut yaylanın en yüksek yeri olup, yaklaşık 880 m yüksekliğindedir. Kuzeydoğudaki bu yüksek yayla, güneydeLibya Çölüne doğru alçalmaya başlar.

Sidra Körfezinin batısında yeralan ve ortalama 650 m yüksekliğinde olan Trablus bölgesi, irili ufaklı vahalara sahip olup, verimli topraklarla kaplıdır. Bu bölgenin en yüksek yeri olan Nefusa Dağı, bölgeyi kuzey rüzgarlarına karşı örter.

Libya topraklarının büyük bir bölümünü meydana getiren ve Kuzey Afrika’yı hemen hemen kaplamış olan Büyük Sahra Çölü ıssızdır. Sahra Çölünde iklim de çok farklılık gösterir. Bazı yerlerine on yıl boyunca hiç yağmur yağmaz.

Ülkenin asıl yerlileri Berberi kabilelerdir. Ancak Antik çağlardan bu yana bilinen tarihinde ülkeye Fenikeliler, Kartacalılar, İskender'in orduları, Ptolemaus hanedanı ve Romalılar ile Osmanlılar hakim olmuşlardır. Trablus (Tripoli), esas olarak Kartaca'ya bağlı Fenikeli bir grup koloni idi. Üç büyük şehir [Tri: üç, polis:şehir] Oea, Sabrata ve Leptis Magna, Fenikelilerce kurulmuştu. M.Ö.7.yüzyılda burası, Roma'nın Kartaca devletine son verdiği Punik savaşlarından (Fenike savaşları/Pön savaşları) sonra diğer Kartaca toprakları gibi Romalılar'ın eline geçti. Doğu kıyılarındaki Sirenayka ise Roma İmparatorluğu hakimiyetinden önce kurulmuş Yunan kolonisiydi. Büyük İskender'in fethinden sonra Ptolemiler'e, ondan sonra da Romalılar'ın yönetimine geçti.

647 yılında ise Abdullah ibn el-Sa’ad komutasındaki Arap İslam orduları Libya'ya girerek Bizanslılar'ı mağlup etti. Trablus (Tripoli) ve Sirenayka Halifeye bağlanmakla birlikte Bizanslılar'a (İstanbul ve Şam) bağlı yöneticiler bölgeyi yönetmeye devam ettiler. Sonraki dönemlerde bölge halklarının Müslümanlığa geçişi ve Arap dilinin kabulü gerçekleşti.

1146'da Sicilyalı Normanlar Trablus'u istila etti. 14. ve 15. yüzyıllarda İslam egemenliğinden sonra, 16.yüzyılda tekrar Hıristiyan yönetimine geçti. 1553'te Hıristiyanlar, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Turgut Reis tarafından buradan çıkartıldı. Osmanlı Devleti'nin zayıflamasına paralel olarak Libya'daki yönetim de Dayı denilen ve görece bağımsız olan beylerin eline geçti. Dayılar birer devlet başkanı gibi başka devletlerle ikili antlaşmalar bile yapabiliyorlardı. 19.yy başlarında Libya'daki dayılarda Tunus ve Cezayir dayıları gibi Akdenizde Amerika Birleşik Devletleri ile mücadele etmiştir. Osmanlılar 1835 yılında Libya'daki kontrolü yeniden sağlayarak burayı merkezi yönetime bağladılar.

Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıfladığı dönemde, 1911'de İtalyanlar bölgeyi işgal ettiler. Ülkeyi işgal eden İtalyanlara karşı Mustafa Kemal, Enver Paşa ve diğer kimi Osmanlı subaylarının örgütlediği milis kuvvetleri uzun zaman direnç gösterdi. Ancak her türlü üstünlüğe sahip olan İtalya ülkenin tamamını kontrol etmeyi başardı. Halkı baskı ve zulüm ile sindirdi. Adeta bütün Libya'yı köleleştirdi. Bu dönemde İtalyan sömürgeciliğine karşı Ömer Muhtar tarafından başlatılan direniş hareketi ise Ömer Muhtar'ın yakalanarak idam edilmesi sonucunda başarısızlığa uğradı.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra bölge Fransa ve İngiltere'ye bırakıldı. Birleşmiş Milletler 1949'da Libya'nın bağımsız bir ülke olması gerektiği kararını aldı. Görüşmelerde Libya'yı, 1920'lerden beri İtalyanlar'la mücadele etmiş olan, sonrasında Mısır'a sürgüne giden Şeyh İdris temsil etti.

1951'de Libya bağımsızlığını kazandı ve Birleşmiş Milletler aracılığıyla bağımsızlığa kavuşan ilk ülke oldu. İdris ülkenin kralı oldu. 1969'da, ordunun genç subaylarından Muammer Ebu Minyar Al-Kaddafi bir grup subayla birlikte Kral İdris'e karşı bir darbe yaptı. Monarşi sona erdirildi ve Libya Arap Cemahiriyesi kuruldu. Kaddafi, o tarihten sonra kendisinin "Üçüncü Evrensel Teori" dediği, Sosyalizm ve İslam karışımı bir politik rejimi izledi. 1990'lı yıllardan itabaren Lokerbie faciasını bahane eden Amerika'nın baskısı ile sağlanan uluslararası ambargo ile 1969'dan itibaren sürdürdüğü kalkınma hamlesine darbe vuruldu.

21. yüzyıl başında Kaddafi yönetimi NATO güçleri tarafından yıkıldı ve ülke geleceği belirsiz bir kaos ortamına sürüklendi. Halen hiçbir devlet yapı ve otoritesinin olmadığı Libya, iç çatışmalarla sarsılmakta.

Tobruk

Libya'nın kuzeydoğusunda liman kenti. Eski Yunanlıların Antipyrgos adıyla kurdukları tarım kolonisi kentin temeli sayılır. Tarihi çok eskilere dayanan kent zamanla kervan yoları üzerinde önemli bir durak noktası haline geldi. Stratejik öneme sahip olan Tobruk 1911'de İtalyanların eline geçti. Libya'nın tek doğal limanı olan Tobruk II. Dünya Savaşı sırasında ağır hasar gördü. Savaş sırasında birkaç kez el değiştirdikten sonra el-Alameyn saldırısının sonucunda İngilizlerin eline geçti. Sonraki yıllarda Libya kralı I. İdris döneminde yönetim merkezi olarak kullanıldı.